HowToTech

Stel je voor: je laptop valt kapot, je telefoon gaat verloren of er treedt een virus op. Alle foto’s, documenten en belangrijke bestanden zijn zonder backup voorbij. Daarom is een goede back-up van je data essentieel. Impulsant legt uit dat een back-up “belangrijk is omdat het kan helpen om gegevensverlies te voorkomen” bij bijvoorbeeld hardwarestoringen, natuurrampen of cyberaanvallen. Met een back-up houd je altijd een extra kopie van je bestanden achter de hand.

Waarom back-ups belangrijk zijn

Een back-up is simpelweg een reservekopie van je gegevens. Als origineel verloren gaat, kun je alles herstellen vanaf die kopie. Scenario’s waarbij dit handig is, zijn onder meer:

• Defecte hardware: Schijfcrash of verloren telefoon.
• Menselijke fouten: Per ongeluk iets verwijderen of overschrijven.
• Ransomware/malware: Virussen die je bestanden versleutelen of wissen.
• Diefstal of brand: Je laptop of harde schijf gestolen of verbrand.

In al deze gevallen voorkom je complete data-ellende als je een back-up hebt. Professionals slaan áltijd hun belangrijke data op meerdere plaatsen op. Voor consumenten geldt hetzelfde advies: wees voorbereid.

Verschillende backup-methoden

Er zijn grofweg drie soorten back-ups:

• Cloud back-up: Je bestanden staan online op servers van een externe partij (zoals Google, Microsoft of Apple). Dit is handig omdat het automatisch kan en je overal bij je bestanden kunt. Je hebt wel internet nodig om te herstellen. Bekende aanbieders zijn Google Drive, OneDrive, iCloud, Dropbox, en Nederlandse diensten als bijvoorbeeld Sync.
• Externe harde schijf of USB-stick: Je kopieert belangrijke mappen handmatig naar een externe schijf. Die bewaar je op een veilige plek (bijvoorbeeld op kantoor of in een kluis). Zo hou je de data ‘in eigen beheer’, zonder afhankelijkheid van internet. Het nadeel is dat het bewaren van de kopie op één externe schijf nog steeds risico geeft (bijvoorbeeld diefstal), dus een extra beveiliging kan zijn om meerdere schijven of locaties te hebben.
• NAS (Network-Attached Storage): Voor thuisgebruik kan een NAS handig zijn: dat is een kleine server thuis met opslag waarop meerdere apparaten (laptop, telefoon, tablet) draadloos een backup kunnen zetten. NAS-apparaten (bijv. van Synology of QNAP) bieden vaak automatische back-upopties én off-site kopieën. Voor gemiddelde gebruikers kan dit wat complex zijn, maar het biedt veel ruimte en gemak (meestal automatisch in de achtergrond).

Vaak is het verstandig om een combinatie van deze methoden te gebruiken: bijvoorbeeld een cloud-dienst plus een externe schijf als extra vangnet. Het impulserende advies is: sla regelmatig terug naar behoefte (wekelijks is vaak voldoende voor foto’s/documents), en voor belangrijke wijzigingen zoals een grote installatie of formatteeractie. Kies een systeem dat voor jou comfortabel werkt.

Back-uptools: Google Drive, iCloud, OneDrive

Voor beginnende gebruikers zijn de bekende clouddiensten eenvoudig en gratis te beginnen:

• Google Drive (incl. Google Foto’s): Maak een Google-account (5GB gratis opslag op Drive/Photos) en installeer op je pc/mac de app Google Drive (of gebruik drive.google.com in de browser). Zet belangrijke mappen (Documenten, Foto’s) in je Drive-map, en ze worden automatisch online gesynchroniseerd. Op Android-telefoons kun je in de Google Foto’s-app instellen dat gemaakte foto’s direct naar de cloud worden geüpload. Zo raak je géén foto’s kwijt als je je telefoon verliest. Let wel: na 15GB zit je op gratis limiet, dus verwijder onnodige bestanden of overweeg Google One voor meer ruimte.
• iCloud: Apple-gebruikers hebben standaard 5GB gratis iCloud-opslag. Schakel in op iPhone/iPad Instellingen > [je naam] > iCloud, en zet Foto’s en iCloud Drive aan. Je foto’s en bestanden in de iCloud Drive komen dan terecht in de cloud. Op Mac doe je dat via Systeeminstellingen > Apple ID > iCloud. Windows-gebruikers kunnen de gratis iCloud voor Windows-app installeren en zo iCloud-foto’s en Drive laten synchroniseren. Heb je veel bestanden, dan kun je extra iCloud-ruimte kopen via Apple. Belangrijk: iCloud werkt het beste als je voornamelijk Apple-apparaten hebt, omdat het naadloos gekoppeld is aan iOS/macOS.
• OneDrive: Microsoft-gebruikers (of Windows 10/11-gebruikers) hebben vaak al OneDrive op de computer. Log in met je Microsoft-account. Je documentenmap kan synchroniseren met OneDrive. Zet ook OneDrive > Instellingen > Automatisch uploaden aan voor bijvoorbeeld foto’s (bijvoorbeeld de OneDrive-app op je telefoon kan camera-foto’s uploaden). Dit is een handige back-up als je in het Microsoft-ecosysteem zit. OneDrive geeft 5GB gratis opslag, met mogelijkheid om uit te breiden.
• Overige diensten: Er zijn talloze alternatieven, zoals Dropbox, pCloud, etc. Kies vooral iets dat jij makkelijk vindt werken. Het principe is hetzelfde: bestanden (of back-ups daarvan) worden naar de cloud gekopieerd. Zorg wel voor een sterk wachtwoord en eventueel twee-factor-authenticatie bij je account.

Praktische backup tips

• Automatisch waar mogelijk: Gebruik functies om je backups automatisch te laten lopen. Denk aan Google Foto’s (automatisch upload), OneDrive Sync of regelmatige Windows Taakplanner/Automator-taken voor kopiëren. Dat voorkomt dat je het vergeet.
• Controleer regelmatig: Kijk af en toe of een back-up echt wordt gemaakt (open je cloudopslag en zie of nieuwe bestanden verschijnen). Een backup is pas zeker als je er ooit iets uit hebt teruggehaald.
• Meerdere locaties: Bewaar minstens één kopie offline (externe schijf) buiten de cloud, bijvoorbeeld op een andere plek (kluis, bij familielid). Zo ben je beschermd tegen een datalek bij de cloudprovider of een calamiteit thuis.
• Versleuteling/Beveiliging: Voor extra veiligheid kun je gevoelige back-ups versleutelen (met een wachtwoord of BitLocker/FileVault), zeker op externe schijven. Voor de meeste foto’s/documents is dat niet per se nodig, maar voor werkdata of privéstaatjes kun je het overwegen.

Een back-up is je vangnet tegen ongelukken. Zoals Impulsant samenvat: met een goede backup beveilig je je foto’s en documenten tegen verlies door alle mogelijke scenario’s. Maak er gewoon een automatisme van – stel je voor hoe erg het zou zijn om onvervangbare foto’s kwijt te raken. Met deze tips ben je voorbereid en hoef je nooit meer bang te zijn om iets belangrijks te verliezen.

Openbare Wi-Fi-netwerken (hotspots) zijn handig, maar vaak onveilig. Omdat ze meestal open of zwak beveiligd zijn, kunnen hackers tussen jou en de internetbron “gaan zitten” (een man-in-the-middle-aanval). In dat geval kunnen zij meelezen met al je internetverkeer: wachtwoorden, e-mails en creditcardgegevens kunnen worden gestolen. Ook kunnen schadelijke bestanden via zo’n netwerk je toestel binnendringen. Daarom is het belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen als je buiten het huis of kantoor online gaat.

Risico’s van openbare Wi-Fi

• Nep-hotspots: Hackers kunnen een netwerk maken met een bijna identieke naam als het echte (bijv. in plaats van “Koffiehuis-WiFi” een “KoffiehuisWiFi”). Verbind nooit zomaar: controleer bij personeel of er een wachtwoord is en wat de correcte netwerknaam is.
• Onversleutelde verbinding: Veel hotspots gebruiken geen sterke versleuteling. Hierdoor kan elk apparaat in het bereik de data “afluisteren” van andere gebruikers. Met speciale apparatuur (of software) leest een aanvaller ongemerkt je gegevens.
• Malwareverspreiding: Via een onbeveiligd netwerk kunnen aanvallers ook virussen of ransomware verspreiden. Een zwak netwerk maakt het makkelijker om ongemerkt kwaadaardige software te installeren op jouw telefoon of laptop.

Veiligheidsmaatregelen

Gelukkig kun je jezelf behoorlijk beschermen met een paar eenvoudige stappen:

• Gebruik een VPN (Virtual Private Network): Een VPN versleutelt al je internetverkeer. Zelfs als een hacker tussen jou en de hotspot zit, ziet hij alleen de versleutelde data. Kaspersky adviseert zelfs: ”Een VPN-verbinding is een must wanneer je verbinding maakt met een onbeveiligde wifi-hotspot”. Kies een betrouwbare (liefst betaalde) VPN-dienst en schakel deze altijd aan bij open Wi-Fi. Let op: gratis VPN’s zijn vaak minder veilig en hebben snelheids- of datalimieten.
• Schakel HTTPS in en gebruik versleutelde diensten: Zorg dat je alleen websites gebruikt die beginnen met https://. Dit zorgt voor extra encryptie bovenop de netwerkverbinding. Vink in je browser eventueel de optie aan om altijd HTTPS te gebruiken (bij veel browsers kan dat in de instellingen). Zo blijft je websessie versleuteld, zelfs op een openbaar wifi. Ook in het algemeen geldt: log indien mogelijk via beveiligde apps of diensten in (bijvoorbeeld een bank-app met 2FA).
• Maak gebruik van mobiele data (4G/5G): Als je gevoelige handelingen wilt doen (bankieren, privacygegevens invoeren), stap dan even over op het mobiele netwerk. Simyo stelt dat internetten via 4G/5G veiliger is dan openbare wifi, omdat mobiele netwerken standaard versleuteld zijn. Zet je laptop bijvoorbeeld tijdelijk in vliegtuigmodus en deel de internetverbinding van je telefoon via een persoonlijke hotspot (USB of Bluetooth-tethering). Zo surf je via 4G/5G in plaats van via de mogelijk onveilige wifi.
• Kies voor beveiligd netwerk met wachtwoord: Is er alleen een Wi-Fi met een wachtwoord (WPA2) beschikbaar? Dat is veiliger dan een open hotspot. Een wachtwoord betekent dat het signaal versleuteld is, maar het is geen garantie: als iedereen het wachtwoord kent (bijvoorbeeld als je het hoort van het café-personeel), kan een hacker ook de encryptiesleutel achterhalen. Desondanks heeft een netwerk met WPA2 (of beter) wel extra beveiliging ten opzichte van een volledig open netwerk.
• Schakel delen en detectie uit: Zorg dat je apparaat niet automatisch bestanden deelt over het netwerk. Zet bestands- en printerdeling uit en kies in de netwerkinstellingen (Windows of macOS) bij een nieuw netwerk de optie “Openbaar netwerk”. Dan draait je firewall strenger en ben je minder zichtbaar. Kaspersky raadt aan om “Schakel de optie voor delen uit” in je systeemvoorkeuren. Zo kunnen vreemden niet zomaar toegang krijgen tot je foto’s of documenten.
• Zet Wi-Fi uit als je het niet nodig hebt: Als je buiten bent en niet actief internet, schakel dan Wi-Fi uit. Ook als je niet verbonden bent, kan je apparaat zoeken naar netwerken en zo een signaal uitzenden dat misbruikt kan worden. Bovendien bespaar je hiermee batterij. Kaspersky noemt dit: “Houd wifi uitgeschakeld als je … aan een document werkt”. Een bijkomend voordeel is dat je accu langer meegaat.
• Houd je toestel up-to-date: Installeer altijd de nieuwste updates van je besturingssysteem en apps. Updates dichten beveiligingslekken die een hacker zou kunnen exploiteren via een openbaar netwerk. Zorg dat je anti-virus of beveiligingssoftware actief is en up-to-date blijft, zodat malware niet ongehinderd installeert.
• Doe geen privacy-gevoelige zaken: Ten slotte: als je toch op een wifi zit en je voelt je niet helemaal veilig, doe dan geen gevoelige handelingen zoals online bankieren of het invoeren van wachtwoorden. Simyo adviseert: vermijd het versturen van persoonlijke of financiële gegevens op een openbaar netwerk. Zo niet worden, keer dan later terug op een vertrouwd netwerk om die zaken te regelen.

Met bovenstaande stappen maak je het criminelen een stuk moeilijker. Gebruik bij voorkeur een combinatie van maatregelen: bijvoorbeeld eerst een VPN, en ervoor zorgen dat sites HTTPS gebruiken, en alleen inloggen op bekende apps. Zo zorg je dat je data op openbare netwerken zo veilig mogelijk blijft.

AI-gegenereerde content komt tegenwoordig overal voor. Van grappige plaatjes tot manipulaties van nieuwsbeelden. Gelukkig zijn er eenvoudige visuele kenmerken waaraan je zo’n AI-afbeelding of -video kunt herkennen. Hieronder 5 makkelijke checks om te zien of iets door AI is gemaakt:

1. Onnatuurlijke details: Let op detailfouten. Zijn er rare kanten aan handen of objecten? AI heeft moeite met vingers en nauwkeurige contouren. Soms zie je vingers die allemaal even lang zijn, zes vingers, of handen die vreemd ‘zweven’. Ook mensen ogen in AI-beelden soms onnatuurlijk: de ogen kunnen geen heldere reflecties hebben, of de blik gaat twee kanten op. Controleer kleding of voorwerpen: teksten op kleren of borden zijn vaak onscherp of onleesbaar (wat in het echte leven niet zo is).
2. Bizarre verhoudingen: Kijk of alles er symmetrisch en perfect uitziet. AI maakt soms beelden die “té mooi” zijn: dramatische belichting, overdreven kleurverzadiging en herhalende patronen. Zo’n afbeelding kan klinisch aanvoelen. Let op de algemene compositie: zijn er mensen zonder duidelijk gezicht of ontbreken puzzelstukken? In het voorbeeld hieronder (gegenereerd met AI) is een legpuzzel niet compleet en is de achtergrond vager weergegeven. Zulke imperfecties in een ogenschijnlijk normale foto kunnen erop wijzen dat het een AI-creatie is.In deze door AI gemaakte woonkamerfoto zijn afwijkingen te zien: de hond heeft geen duidelijke realistische vacht, een kind mist een gezicht, en een stoelpoot ontbreekt (rode cirkels). Radar AVROTROS merkte dat AI moeite heeft met objecten in de achtergrond en met complex licht.
3. Ongemakkelijk gevoel (Uncanny Valley): Zoals experts opmerken, voelt iets niet helemaal pluis vaak aan als er iets mis is. Dit wordt het uncanny valley-effect genoemd: een mens lijkt heel echt, maar er zit een subtiele onbestemdheid in de ogen of bewegingen. Als een afbeelding of video je ongemakkelijk maakt zonder duidelijke reden – bijvoorbeeld doordat de blik of houding vreemd aanvoelt – check dan extra goed. Het is een intuïtieve waarschuwingssignaal dat het kunstmatig kan zijn.
4. Schaduwen en belichting: AI heeft moeite met natuurwetten in beelden. Vooral in complexe omgevingen (zoals binnen met ramen en lampen) verschijnen schaduwen op verkeerde plekken. Let op of licht en donker consequent zijn. In AI-foto’s zie je vaak vloeiende texturen in oppervlakken waar je ruwheid verwacht, of reflecties die niet kloppen. Vergroot de afbeelding (zoom in) om vlekken of pixel-artefacten te spotten: sommige delen kunnen wazig of uitgerekt zijn (zie bijvoorbeeld het vlekkerige speelgoed op de grond in de voorbeeldfoto).
5. Gebruik hulpmiddelen: Bij twijfel zijn er hulpmiddelen beschikbaar:
   • Zoek op internet: Upload de foto naar Google Afbeeldingen of TinEye. Vindt Google geen match of alleen onbetrouwbare vermeldingen, dan is het waarschijnlijk iets wat niet van het web komt en mogelijk door AI is gemaakt.
   • Specifieke AI-detectietools: Er bestaan webtools zoals Deepware Scanner die kunnen aangeven of een video of foto nep is. Ook experimentele plugins zoals de ‘DeepFake-o-meter’ zijn in ontwikkeling. Deze zijn niet altijd 100% betrouwbaar, maar kunnen een extra indicatie geven.

Met deze checks herken je al veel voorkomende fouten: onnatuurlijke handen of ogen, inconsistent licht of onlogische details. Wees nieuwsgierig en verdiep je erin. De beste tip? Neem de tijd om een beeld goed te bekijken, zoals Radar suggereert: je brein pikt vaak snel onjuistheden op als je goed kijkt. Zo raak je minder snel de dupe van misleidende AI-beelden.

Steeds vaker circuleren nepvideo’s op het internet. Een deepfake-video is een video waarin het gezicht van een persoon door middel van AI en machine learning over een bestaande video wordt geplaatst, of waarin stemgeluid wordt nagemaakt. Met een deepfake kun je iemand iets in de mond leggen wat hij of zij nooit gezegd heeft. Dit kan onschuldig lijken (bijvoorbeeld een komische parodie), maar het kan ook gevaarlijk zijn. Deepfakes kunnen misbruik worden om nepnieuws te verspreiden, de reputatie van politici of beroemdheden te schaden, of zelfs identiteitsfraude en chantage mogelijk te maken.

Wat is het risico? Het grootste gevaar van deepfakes is dat ze onze basis van vertrouwen aantasten. Als we niet meer zeker kunnen zijn of een video echt is, wordt “zien is geloven” niet langer vanzelfsprekend. Met een overtuigende deepfake kan een bekende persoon iets schokkends lijken te zeggen wat nooit echt heeft plaatsgevonden. Daardoor kunnen mensen misleid worden en raken nieuwsmedia en politiek ondermijnd. Het is daarom essentieel om te weten hoe je zo’n nepvideo kunt herkennen.

Hoe herken je deepfake-video’s? Praktische tips

Gelukkig zijn er meerdere signalen waaraan je een deepfake-video kunt herkennen. Hier zijn een paar vuistregels:

• Let op het gezicht en de gezichtsuitdrukkingen. In nepvideo’s bewegen gezichtshuidplooien soms onnatuurlijk mee, en micro-expressies (zoals fronsen of lachen) zijn niet consistent met de rest van het gezicht. Kijk bijvoorbeeld of de mondbewegingen natuurlijk in lijn lopen met de geuite woorden. Bij deepfakes klopt dat soms niet (de lippen bewegen anders dan de stemgeluid, zie synchroniciteit hieronder).
• Controleer belichting en schaduwen. Kunstmatige AI-video’s hebben vaak moeite met het realistisch berekenen van licht en schaduw. De lichtinval lijkt niet te kloppen: schaduwen kunnen ontbreken of op de verkeerde plek vallen. Neem een moment om te kijken of lichtbron en schaduwpatronen logisch zijn. Als de belichting niet klopt (bijvoorbeeld fel licht aan de ene kant van het gezicht en geen schaduw aan de andere), kan het een teken van manipulatie zijn.
• Accessoires en details. Kijk of de persoon symmetrische accessoires draagt. Bij deepfakes komen weleens foutjes voor: bijvoorbeeld wel een oorbel links, maar niet rechts. Of sieraden en brillen die er onnatuurlijk uitzien. Ook kleding en voorwerpen op de achtergrond kunnen onlogisch zijn geplaatst. Let op alle onnatuurlijke details, zoals extra vingers, rare patronen in het haar, of vreemde teksturen. AI maakt soms een hand met te veel vingers of een bril die op een ongelijke manier zit. Dergelijke inconsistenties zijn sterke aanwijzingen voor een deepfake.
• Ogen en ogenblikken. Bij echte mensen knipperen de ogen op een natuurlijke manier. In deepfake-video’s knipperen de ogen bijna nooit of niet synchroon met de rest van de expressie. Ook kunnen oogkleur en reflecties verschillen tussen beide ogen. Let op de ogen: als één oog een vreemde schaduw heeft of de blik glazig is, kan dat wijzen op kunstmatige afbeelding.
• Spraak en stem. Vaak wordt ook stemgeluid nagemaakt. Luister goed: klinkt de stem herkenbaar geëmotioneerd als de persoon iets intens zegt? Deepfake-stemmen klinken meestal vlakker en onemotioneel dan echte stemmen. Bovendien kunnen lipbewegingen net niet synchroon lopen met de stem (‘lip-sync’). Als het mondbeeld en de klanken niet exact matchen, dan is dat een duidelijke aanwijzing dat het video en audio niet uit één bron komen.
• Broncontrole. Waar komt de video vandaan? Een betrouwbare nieuwssite heeft meestal betrouwbare beelden. Een onbekende YouTube-video met ongewoon fragment is verdacht. Probeer de originele bron te vinden: zoek de titel of videofragmenten (een paar sleutelwoorden) op Google of YouTube. Als de video alleen op onbetrouwbare sites of accounts staat, wees dan extra wantrouwig.

Volgens deskundigen moet je ook altijd een sceptische blik hebben bij viral video’s van beroemdheden of politici. De MIT-onderzoekers noemen het instinct om fouten te zien. Stel daarom extra vragen bij video’s met sensationele inhoud: “Is dit de originele opname? Stamt het echt van deze bron?” Zo voorkom je dat je nepnieuws gelooft.

• Tools gebruiken. Er bestaan speciale tools om deepfakes te detecteren, vooral voor gevorderden. Een voorbeeld is de Deepware Scanner: hiermee kun je een videolink laten analyseren op tekenen van manipulatie. Ook het omgekeerd-zoeken van beelden kan helpen: maak met een schermopname een foto van een verdachte scene en gebruik Google Afbeeldingen. Vindt Google het beeld nergens anders, of alleen op anonieme blogs, dan kan het fake zijn. Daarnaast ontwikkelt een team van universiteiten een gratis DeepFake-o-meter voor browsers. Tot slot, blijf kritisch: gebruik minimaal twee betrouwbare bronnen om belangrijke claims te checken.

Kortom: Controleer bij elke video kritisch gezichtsexpressies, licht, randen, geluidskwaliteit en bron. Met rust en aandacht pik je vaak zelf al menselijke fouten op. Helpt dat niet, gebruik dan aanvullende tools (zoals Deepware Scanner) of vraag hulp aan een expert. Zo voorkom je dat je misleid wordt door een deepfake nepvideo.